سندرم روده تحریک پذیر چیست و چه ارتباطی با گلوتن دارد؟ - وبلاگ سکوت

به گزارش وبلاگ سکوت، سندرم روده تحریک پذیر یکی از اختلالات رایج روده بزرگ است. این مشکل خود را با گرفتگی و دردهای شکمی، نفخ، اسهال و یبوست نشان می دهد. سندرم روده تحریک پذیر احتیاج به مراقبت طولانی مدت دارد و در دسته بیماری های مزمن قرار می گیرد. برای کنترل این بیماری ضروری است فرد رژیم غذایی خود را تغییر دهد و برای مشاوره و مصرف دارو به پزشک مراجعه کند. این بیماری مسائل اذیت کننده ای را برای فرد به وجود می آورد که او را ناراحت می نماید. اما برخلاف کولیت و بیماری کرون که از بیماری های التهابی روده هستند، بافت روده را تغییر نمی دهد و تاثیری در بالا رفتن درصد احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ ندارد. در ادامه این مطلب بیشتر با این بیماری آشنا خواهیم شد.

شما هم به IBS مبتلا هستید؟

سندرم روده تحریک پذیر ترکیبی از ناراحتی های گوارشی یا درد و مشکل در عادت دفع است که می تواند به شکل اسهال یا یبوست ظاهر گردد. با اینکه این سندرم، جان مبتلایان به آن را تهدید نمی کند اما کیفیت زندگی آنها را به شکل قابل ملاحظه ای تغییر می دهد چون علائم محدود نماینده ای دارد:

• اسهال
• یبوست
• درد و گرفتگی شدید شکمی که بعد از صرف وعده غذایی شدیدتر و پس از دفع مدفوع بهتر می گردد
• نفخ شدید روده ای
• باد کردن ظاهری شکم

جالب است بدانید، استرس و اضطراب باعث تشدید این علائم می گردد. هم چنین تاثیر مواد غذایی مختلف بر شدت و ضعف علائم ناشی از این سندرم نیز در دست آنالیز هستند. بعضی از بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر یا همان IBS، گزارش داده اند که به واسطه پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن، با کاهش علائم بیماری خود روبرو شده اند. با این که تعداد پژوهش های معتبر در این زمینه هنوز چندان زیاد نیست، نتایج حاصل از تحقیقات قابل اتکا نشان داده که رژیم غذایی بدون گلوتن، نویدبخش تاثیرات مثبتی بر کیفیت زندگی مبتلایان است.

با این حال، پیش از هرگونه اقدام برای تغییر در رژیم و عادات غذایی، خوب است که در این زمینه تحقق و مطالعه کنید تا نقاط مشترک و تفاوت های موجود بین سندرم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن را بشناسید و در نهایت از پزشکان متخصص یاری بخواهید.

آیا ممکن است افراد مبتلا به IBS، واقعاً فقط دچار حساسیت به گلوتن باشند؟ پاسخ عده ای از محققان به این سوال، مثبت است.

طی مجموعه ای از تحقیقات آزمایشی، عده ای از بیماران مبتلا به IBS به صورت تصادفی ملزم به رعایت رژیم غذایی با و بدون گلوتن شدند. اسهال که از علائم شایع این اختلال روده ای است در آن دسته از بیماران که رژیم غذایی بدون گلوتن را رعایت می کردند، به شکل چشمگیری کاهش یافت. در مقابل بیمارانی که رژیم غذایی آنها حاوی گلوتن بود، عارضه نشت روده ای را تجربه کردند که در آن با آسیب تماشا غشای روده، ذرات غذایی که به طور کامل هضم نشده اند وارد جریان خون شده و در نهایت باعث افزایش التهاب در سراسر بدن خواهند شد. در مجموع علائم بیماری مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر با مصرف گلوتن افزایش پیدا کرد. محققان به این نتیجه رسیدند که گلوتن به طور یقین عملکرد روده را در این بیماران تغییر می دهد.

چرا به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا شده اید؟

اطلاعات دقیقی از چگونگی بروز این مشکل وجود ندارد اما چندین مسئله هست که در به وجود آمدن آن بی تاثیر نیستند.

انقباضات ماهیچه ای روده

دیواره روده دارای عضلاتی است که انقباض و انبساط آن ها در یک ریتم منظم باعث حرکت غذا به سمت روده می گردد. هنگامی که این انقباض ها از حالت طبیعی خود بیشتر گردد باعث ایجاد گازهای روده می گردد و فرد دچار اسهال خواهد شد. همینطور اگر این انقباضات از حالت طبیعی خود کمتر گردد باعث می گردد سرعت حرکت غذا کم گردد و در نتیجه فرد دچار یبوست گردد.

سیستم عصبی بدن

اختلالات عصبی تاثیر منفی روی سیستم گوارش ما خواهد گذاشت و این مسئله باعث می گردد مقدار گاز روده ای و مدفوع شما بیشتر گردد و اذیت نماینده باشد. سیگنال هایی که از سیستم عصبی به دستگاه گوارش می رسد باعث ایجاد فرایند های گوارشی می گردد هنگامی که هماهنگی بین سیگنال های عصبی و دستگاه گوارش از بین رود بدن نسبت به این تغییرات واکنش نشان می دهد و این واکنش ها باعث به وجود آمدن درد، اسهال و یبوست می گردد.

التهاب روده

بعضی از افرادی که دارای این مشکل هستند تعداد زیادی از سلول های سیستم ایمنی بدنشان در روده شان قرار گرفته است. این مساله باعث به وجود آمدن درد و اسهال برای فرد می گردد.

عفونت شدید

سندرم روده تحریک پذیر ممکن است بعد از یک دوره اسهال شدید به وسیله باکتری یا ویروس ها به وجود آید.

تغییرات در باکتری های روده

میکروفلورا یکی از باکتری های مفید موجود در روده است و نقش کلیدی در ایجاد سلامتی دارد. تحقیقات نشان داده مقدار این باکتری در افرادی که دچار سندرم روده تحریک پذیر هستند فرق دارد.

بعضی از غذاها

هنوز به صورت دقیق مشخص نشده کدام غذاها روی این مشکل تاثیر منفی می گذارند و از محرک های آن به حساب می آیند. اما بسیاری از افرادی که دچار این بیماری هستند معتقدند تعداد زیادی از غذاها هستند که باعث تشدید این موضوع می شوند. از نمونه های این مواد غذایی می توان به

گلوتن چیست؟

گلوتن نوعی ترکیب پروتئینی است که در غلات زیر یافت می گردد:

• جو
• چاودار
• گندم

گلوتن در بسیاری از مواد غذایی که مصرف می کنیم وجود دارد. این ماده به طور عمده در بیشتر غلات صبحانه، نان و شیرینی ها موجود است و در عین حال به عنوان افزودنی به بسیاری از مواد غذایی دیگر نیز اضافه می گردد. در واقع زندگی روزانه ما با گلوتن احاطه شده و اجتناب از آن شاید کار دشواری به نظر برسد.

ارتباط سندرم روده تحریک پذیر و بیماری سلیاک

بیماری سلیاک عارضه ای است که در آن بر اثر مصرف گلوتن، بافت روده کوچک دچار آسیب می گردد. این آسیب به عدم جذب صحیح مواد غذایی مهم در بدن می انجامد و در نهایت باعث بروز مسائل جدی تر برای سلامت انسان می گردد. علائم روده ای و گوارشی مرتبط با بیماری سلیاک بسیار شبیه به علائم سندرم روده تحریک پذیر هستند:

• درد شکمی
• نفخ
• اسهال مزمن

طبق نتایج تحقیقات، مشخص شده که افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر چهار تا هفت برابر سایرین در معرض ابتلا به بیماری سلیاک هستند. به علت وجود این هم پوشانی احتمالی، طی روندهای کنترلی، آزمایشات روتینی برای شناسایی بیماری سلیاک نیز صورت می گیرد.

در صورتی که مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر به بیماری سلیاک هم دچار باشند، باید رژیم بدون از گلوتن را هم علاوه بر مراقبت های اختصاصی، در دستور کار خود قرار دهند. نتیجه جالب دیگری که از تحقیقات به دست آمده نشان می دهد که علائم گوارشی IBS در افراد دچار بیماری و سلیاک بعد از به کار گرفتن رژیم غذایی بدون گلوتن به شکل قابل ملاحظه ای کمتر شده است. با این وجود تعداد اندکی، بعد از تغییر رژیم غذایی همچنان علائم IBS را تجربه می نمایند.

سندرم روده تحریک پذیر و حساسیت به گلوتن

آیا ممکن است نتیجه آزمایش بیماری سلیاک منفی باشد اما فرد همچنان به گلوتن حساسیت نشان دهد؟ این دیدگاه تقریباً نوی است که در پژوهش ها به آن پرداخته می گردد. چنین حساسیتی، مشابه با سلیاک، باعث ایجاد آسیب در روده کوچک نمی گردد اما باز هم واکنش های خودایمنی به مواد غذایی حاوی گلوتن را در پی خواهد داشت. این اعتقاد وجود دارد که چنین واکنش هایی به گلوتن، باعث بروز علائم گوارشی و روده ای و بعلاوه عوارض عصبی مانند سردردهای میگرنی یا اختلال کم توجهی می شوند. مطالعات اولیه نشان داده که این نوع حساسیت به گلوتن به صورت مجزا وجود دارد اما برای تایید قطعی آن باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.

آیا ممکن است که مواردی که سندرم روده تحریک پذیر برای آنان تشخیص داده می گردد، در واقع به حساسیت گلوتنی مبتلا باشند؟ این امکان وجود دارد که بعضی از گروه های مبتلا به IBS علائمی مشابه با مبتلایان به حساسیت گلوتنی داشته باشند. هم اکنون در مقالات علمی به این عارضه، حساسیت گلوتنی غیر سلیاکی گفته می گردد و تحقیقات بیشتر برای شناسایی ابعاد نو آن همچنان ادامه دارد.

مشاهدات جالبی به ثبت رسیده که نشان می دهد گندم حاوی ماده ای به نام فروکتان از گروه کربوهیدرات ها (FOODMAP) بوده و این ماده به احتمال زیاد مسئول مسائل گوارشی متعدد است. بدین صورت افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر که در ظاهر به گلوتن نیز حساسیت دارند، ممکن است در واقع در حال نشان دادن واکنش به فروکتان موجود در گندم باشند. مطالعات و تحقیقات فراوانی در این زمینه در حال اجرا است و نتایج حاصل از آن می تواند برای کسانی که با سندرم روده تحریک پذیر و حساسیت گلوتنی زندگی می نمایند، نقشی مشخص نماینده داشته باشد.

آیا باید رژیم غذایی بدون گلوتن را شروع کنم؟

اگر به سندرم روده تحریک پذیر دچار هستید و به نظر می رسد که به گلوتن موجود در مواد غذایی هم حساسیت دارید، اولین اقدام شما باید مراجعه به پزشک متخصص باشد تا پس از انجام آزمایشات مربوطه، مشخص گردد که به بیماری سلیاک دچار هستید یا خیر!

برای دقیق بودن نتیجه آزمایش باید پیش از تست، مواد غذایی حاوی گلوتن مصرف نموده باشید. اگر نتیجه آزمایش منفی بود، با مشورت پزشک خود رژیم غذایی حذفی فاقد گلوتن را حداقل به مدت یک ماه رعایت کنید تا نتایج این تغییر عادت غذایی بر علائم سندرم روده تحریک پذیر نیز مشخص گردد.

در صورتی که احتمال وجود بیماری سلیاک با قطعیت رد شد، پزشکتان به شما توصیه خواهد نمود تا در خاتمه یک ماه، مصرف غذاهای حاوی گلوتن را ادامه دهید تا مشخص گردد آیا علائم بیماری شما بازمی گردنند یا خیر. تا زمانی که آزمایش های دقیق خون برای شناسایی حساسیت گلوتنی به نتیجه نرسیده باشند، باید کلیه این مراحل را به دقت پشت سر بگذارید.